|
|
De crisisjaren en het voorspel op de oorlog
Minister-president Colijn Door de beurskrach op Wall Street in 1929 kreeg de wereldeconomie
te maken met een hardnekkige recessie. Vanaf begin jaren 30
was de economische malaise ook voelbaar in Nederland. Het
aantal werklozen steeg enorm.
Doordat minister-president Colijn hardnekkig vasthield aan
de gouden standaard (de koppeling van de waarde van de gulden
aan het goud) duurde de depressie in Nederland langer dan
in andere geïndustrialiseerde landen. Daar trok de economie
vanaf 1933 alweer aan, maar pas toen Colijn in 1936 de gulden
devalueerde kon in Nederland de economie weer langzaam herstellen.
Ook op het platteland was de depressie voelbaar. De wereldmarkt
was totaal ontwricht. De zuiveluitvoer was geweldig gedaald.
Was de gemiddelde boterprijs in 1925 nog f 2,29 per kg., in
1933 was die prijs gezakt naar f 0,60 per kg. De veehouderij
kwam men in juli 1932 te hulp met de Crisis-zuivelwet en de
Crisis-varkenswet.
Ook de tuinders werden hard getroffen. Er werd weinig verkocht,
tegen lage prijzen. En dat terwijl veel tuinders zich nog
maar kort gevestigd hadden en grote investeringen hadden gedaan.
Hauwert heeft de crisis natuurlijk ook gevoeld. In de jaarverslagen
van Elisabeth Knol (Jaarboek 2009,p. 61 - 74) is dit uitgebreid
terug te vinden. Een paar citaten:
1932
Altijd nog slecht veel werkeloose een elk ging om ondersteun.
er kwam geen geld in huis alles is zoo laag in prijs de tulpen
koopers slaan faliet en betaalen niet uit de land prijsen zijn
erg laag er wordt heel weinig verkocht de een hangt erger dan
de ander de koeienn 150 - 160 en als se er niet goed uitsagen
dan 120... 1935
een zachte winter de kaasprijs is erg laag ons fabriek heeft
ook al een 14½ en 15 Gulden had en vaak 16 gulden de boter
70 en 80 Sente dat de winter melk is 4,60 a 4,70 Sente. met
de steun erbij anders was het wel 3 sente de schapen is nog
niets geen Handel in...
Er moest bezuinigd worden. Zo besloot de kerkenraad geen kerstfeest te vieren. Dat werd, zie onderstaand krantenartikel, niet
door iedereen gewaardeerd.
Algemeen Handelsblad, 7 oktober 1932
Voetbalvereniging T.O.V
Eerste elftal T.O.V. (Tot Ons Vermaak) Foto
1938
Staand v.l.n.r.: Pauw Veerman, Hielke Wolthuizen, Ome Dorus, Jo Stapel, Dirk Ruiter, Piet Ruiter, Piet Velt, Jan de Winkel, Jac. ter Beek (scheidsrechter).
Zittend achterste rij: Rein Wolthuizen, Kees Meier, Piet Druif.
Zittend voorste rij: Gerrit Blom, Dirk Velt, Piet Veerman.
Rond 1934 werd de voetbalvereniging 'Tot Ons Vermaak' (T.O.V.)
in Hauwert opgericht. De senioren werden in 1938 al kampioen.
Op bovenstaande foto poseert de kampioensploeg.
Door de oorlogsdreiging werd het steeds moeilijker de voetbalclub
draaiende te houden. Diverse jongens werden gemobiliseerd.
Dagblad nieuwe Hoornsche courant, 10 oktober
1939
De oorlog heeft ervoor gezorgd dat T.O.V. in 1942 werd opgeheven.
Veel jonge mannen werden opgeroepen voor de arbeidsdienst
in Duitsland.
(Zie ook Jaarboek 2004, Voetbalvereniging T.O.V., Koos Groot)
Uitbuiting
In 1932 werd ook in Hauwert een afdeling van de Nederlandsche
Landarbeidersbond opgericht.
Het Volk, 18 februari 1932
Dat zo'n bond voor de landarbeider geen overbodige luxe
was bewijst volgend bericht:
De Tribune, sociaal democratisch weekblad,
3 april 1934
Oorlogsdreiging
In de loop van de jaren 30 werd de oorlogsdreiging steeds
groter. Politici en militairen verwachtten in de jaren 20
en 30 dat in toekomstige oorlogen grootschalig gebombardeerd
zou worden. De Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming (opgericht in 1933) stelde zich ten doel de zelfbescherming door de bevolking bij luchtaanvallen.
Naast het particuliere initiatief van de NVL was ook de overheid actief op dit terrein. In veel gemeenten was een gemeentelijke luchtbeschermingsdienst,
onder leiding van de burgemeester actief. De gemeente Nibbixwoud bleef hierbij niet achter.
Dagblad nieuwe Hoornsche courant, 8 september
1939
Nieuwjaarswensen 20 december 1939
In het Dagblad nieuwe Hoornsche courant van 20 december
1939 verschenen in de editie van 20 december 1939 van vele
middenstanders in West-Friesland nieuwjaarswensen, gegroepeerd
per gemeente. Ook de Hauwerter middenstand liet zich niet
onbetuigd. De advertenties geven een mooi beeld van de middenstand
in Hauwert eind 1939 (hoewel niet alle middenstanders in onderstaande
advertenties voorkomen):
 
 
Advertenties uit 1939
 
En verder...
Algemeen Handelsblad, 31 oktober 1931
Algemeen Handelsblad, 7 december 1932
Op 8 november 1932 was er een enorme betoging in Den Haag
tegen de bezuinigingen die de regering van Colijn voorstelde.
Van de paar gemeentes die de onderwijzers toestemming gaven
om mee te doen was Hauwert er een.
De Tijd, 20 december 1937.
Foto 1939. Links Jan Wit, dan Aagje, Grietje
Wit-Koster en Gerie.
Leeuwarder Nieuwsblad, 6 augustus 1938
Dagblad Nieuwe Hoornsche courant, 25 september 1939
Dagblad Nieuwe Hoornsche courant, 18 december 1939
Hendricus Galis en Clasina Galis
Dagblad Nieuwe Hoornsche courant, 19 december 1939
|
Tijdvakken
|
